Nocne kurcze nóg – o czym mogą świadczyć i co jest ich przyczyną?
Nocne kurcze mięśni, są nieprzyjemną dolegliwością, będącą następstwem pracy mięśnia, podczas której dochodzi do zmiany jego długości lub napięcia mięśni. W zależności od natężenia i objawów towarzyszących mogą one wskazywać na różne choroby. Najczęstszą przyczyną kurczów mięśni jest niedobór makroelementów, w tym przede wszystkim potasu, wapnia i magnezu. Oprócz tego ich przyczyną mogą być: przewlekła niewydolność żylna, a także zespół niespokojnych nóg.
Typy kurczów nóg
Kurcz mięśnia dotyczy zwykle jednego obszaru ciała i jest przejściowym, bolesnym skurczem pojedynczego mięśnia lub grupy mięśni, który samoistnie ustępuje po maksymalnie kilku minutach i zwykle nie niesie ze sobą groźnych następstw.
Biorąc pod uwagę charakter skurczów można wymienić:
- skurcze izotoniczne, które pojawiają się wówczas, gdy zmienia się długość mięśnia. Zwykle pojawiają się one w trakcie ruchu – ten rodzaj skurczów często pojawia się u zawodowych biegaczy,
- skurcze izometryczne, które pojawiają się wówczas, gdy wzrasta napięcie mięśni,
- skurcz auksotoniczne, które pojawiają się wówczas, gdy dochodzi zarówno do zmiany długości mięśnia, jak i jego napięcia.
Z kolei przy uwzględnieniu częstotliwości skurczów, wyróżnia się:
- skurcze tężcowe, które charakteryzują się szybszym przepływem impulsu niż rozkurczem mięśnia,
- skurcze niezupełne, dla których właściwe jest szybsze docieranie skurczów niż impulsów (najczęstsza postać skurczów nóg),
- skurcze pojedyncze, które wywołane są przez pojedynczy impuls nerwowy lub elektryczny – trwają one zwykle od kilku do kilkudziesięciu milisekund.
Przyczyny kurczów mięśni – niedobór makroelementów
Kurcze mięśni mogą występować u zdrowych osób po intensywnych ćwiczeniach lub w trakcie wysiłku fizycznego, są wyzwalane przez przypadkowy ruch lub skurcz skróconego mięśnia i ustępują po chwili samoistnie lub w wyniku rozciągnięcia mięśnia i masażu. Kurcz może wyzwolić także uraz kości lub stawu i jest to reakcja obronna organizmu na podrażnienie mięśni w okolicy złamania. Do kurczu mięśni może dojść także w przypadku uszkodzenia nerwu unerwiającego dany mięsień, w takim przypadku kurcz może pojawić się także w okresie zdrowienia.
Częste kurcze mięśni mogą występować w stanach, takich jak: niedobory elektrolitowe (np. zmniejszone stężenie potasu lub magnezu we krwi, które może się wiązać z wymiotami, biegunką lub nadmiernym poceniem się), zaburzenia gospodarki wapniowej, zaburzenia hormonalne (np. niedoczynność tarczycy), cukrzyca, niewydolność nerek, a także u kobiet w ciąży.
Nocne kurcze nóg mogą wskazywać na przewlekłą niewydolność żylną (zwłaszcza jeśli występują one bardzo często). Innym symptomem tej dolegliwości są obrzęki kostek, które pojawiają się zwykle wieczorem – po całym dniu pracy np. w stojącej lub siedzącej pozycji. Dla większości osób objaw ten nie stanowi jeszcze powodów do niepokoju. W dalszej kolejności mogą pojawiać się takie symptomy jak: mrowienie i drętwienie nóg, nocne kurcze nóg, problemy z zasypianiem. Na wystąpienie przewlekłej niewydolności żylnej narażone są w szczególności osoby:
- w dojrzałym wieku (zwłaszcza kobiety), objawy PNŻ nasilają się po 40. roku życia
- u których w wywiadzie rodzinnym stwierdzono choroby żylne,
- borykające się z nadwagą lub otyłością,
- prowadzących siedzący tryb życia (brak ruchu),
- mające siedzącą lub stojącą pracę,
- stosujące tabletki antykoncepcyjne1.
Co istotne, przewlekła niewydolność żylna jest stanem polegającym na zastoju krwi w żyłach na skutek refluksu krwi, zwężenia żył lub ich niedrożności. Żeby temu zapobiec, warto stosować leki na bazie diosminy. Wykazuje ona działanie przeciwobrzękowe, wspiera krążenie żylne i wzmacnia naczynia krwionośne. Jednym z najpopularniejszych leków z diosminą jest Diosminex2.
Zespół niespokojnych nóg
Nocne kurcze nóg i łydek pojawiają się także przy syndromie niespokojnych nóg (RLS). Najbardziej charakterystycznym objawem tego syndromu jest to uczucie niepokoju ruchowego nóg, któremu towarzyszą takie objawy jak: mrowienie, pulsowanie, drętwienie i swędzenie nóg, które ustępują pod wpływem ruchu. Przy dolegliwości można zaobserwować również częste zmiany temperatury nóg3.
1Jawień A.,. Grzela T., Epidemiologia przewlekłej niewydolności żylnej. Przewodnik Lekarza. 2004; 8: 73-81.
2Sudoł-Szopińska I., Błachowiak K., Koziński P., Wpływ czynników środowiskowych na rozwój przewlekłej niewydolności żylnej. Medycyna Pracy. 2006; 57: 365-373.
3Prusiński A., Zespół niespokojnych nóg. Przewodnik Lekarski. 2002; 5: 13-15.